Informacja o kontroli NIK - Realizacja przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zadań dotyczących rynku paliw ciekłych
Kontrola K/21/001 - Realizacja przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zadań dotyczących rynku paliw ciekłych została przeprowadzona w Urzędzie Regulacji Energetyki (URE) przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) w dniach od 24 lutego do 30 kwietnia 2021 r.
Zakres przedmiotowy kontroli obejmował następujące obszary:
- Finansowanie zadań i sytuacja kadrowa URE;
- Kontrole przedsiębiorców uczestniczących w obrocie paliwami ciekłymi;
- Realizacja zadań w zakresie monitorowania i koncesjonowania rynku paliw ciekłych.
W ocenie ogólnej kontroli NIK stwierdziła, że Prezes URE realizował zadania dotyczące rynku paliw ciekłych zgodnie z kompetencjami, o których mowa w ustawie Prawo energetyczne. W zakresie działalności kontrolnej dotyczącej rynku paliw ciekłych Prezes URE właściwie realizował obowiązki wynikające z ustawy Prawo energetyczne.
Prezes URE wykonywał zadania w zakresie monitorowania i koncesjonowania rynku paliw ciekłych, prowadził analizę zjawisk występujących na tym rynku oraz składał propozycje zmian funkcjonowania w obszarach wymagających w jego opinii dalszego doskonalenia. Prowadzone były okresowe analizy danych zbiorczych dostępnych w URE. W miarę dostępnych środków finansowych URE rozwijał systemy informatyczne tak by wspierały realizację zadań.
Prezes URE podejmował inicjatywy mające na celu ujednolicenie sposobu prowadzenia kontroli przez organy i instytucje państwowe wskazane w art. 23r ust. 3 Prawa energetycznego do wspierania realizacji zadań URE na rynku paliw ciekłych. W tym celu, opracowano i opublikowano na stronie BIP URE informator kontroli, który zawiera opis wymagań i obowiązków w zakresie dotyczącym paliw ciekłych, które powinny być spełnione w toku kontroli przeprowadzanej na podstawie przepisów odrębnych przez podmioty wskazane w art. 23r ust. 3 ustawy Prawo energetyczne.
URE zrealizował wszystkie wnioski pokontrolne NIK wystosowane w wystąpieniu pokontrolnym przekazanym do URE po kontroli pt. Zapobieganie nielegalnemu obrotowi paliwami ciekłymi (P/16/018), która objęła okres od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2016 r. W odniesieniu do dwóch spośród ośmiu wniosków, które dotyczyły „rozważenia celowości opracowania wewnętrznych procedur regulujących całość zadań ustawowych Prezesa URE i pracowników Urzędu w zakresie monitorowania i koncesjonowania rynku paliw ciekłych" – URE odstąpił od ich opracowania. Realizacja wniosków pokontrolnych przyczyniła się do poprawy skuteczności działań URE w obszarze obrotu paliwami ciekłymi.
W obszarze 1. Finansowanie zadań i sytuacja kadrowa URE NIK nie stwierdziła nieprawiłowości, pomimo że działania URE dotyczące zwiększenia zasobu kadrowego w jednostkach organizacyjnych wykonujących zadania w obszarze paliw ciekłych nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. NIK pozytywnie oceniła realizację zadań przez URE w badanym obszarze, wskazując jednocześnie na potrzebę zintensyfikowania działań URE związanych z rekrutacją pracowników.
W obszarze 2. Kontrole przedsiębiorców uczestniczących w obrocie paliwami ciekłymi stwierdzono nieprawidłowości dotyczące nieprzygotowania i nieprzyjęcia Planu kontroli na 2017 r. oraz przyjęcie Instrukcji i Zasad po 23 miesiącach od wejściu w życie nowelizacji ustawy Prawo energetyczne. W ocenie NIK stanowiło to działanie nierzetelne. NIK wskazała, że brak jest jednocześnie przesłanek, by stwierdzić, że powstanie nieprawidłowości przyczyniło się do osłabienia nadzoru nad rynkiem paliw ciekłych szczególnie, że pozostałe działania URE w zakresie regulacji tego rynku były stale realizowane, a problem szarej strefy po wprowadzeniu I-go pakietu paliwowego został w dużej mierze ograniczony.
W obszarze 3. Realizacja zadań w zakresie monitorowania i koncesjonowania rynku paliw ciekłych NIK oceniła, że Prezes URE wykonywał zadania w zakresie monitorowania i koncesjonowania rynku paliw ciekłych, prowadził analizę zjawisk występujących na tym rynku oraz składał propozycje zmian legislacyjnych w jego funkcjonowaniu. Prowadzone były okresowe analizy danych zbiorczych dostępnych w URE. W miarę dostępnych środków finansowych URE rozwijał systemy informatyczne, tak by wspierały realizację zadań dotyczących rynku paliw ciekłych.
Zbadana próba postępowań dotyczących udzielania koncesji oraz ich odmów nie wykazała nieprawidłowości poza jednostkowym przypadkiem, w którym stwierdzono wielomiesięczną zwłokę we wszczęciu postępowania administracyjnego.
W wyniku kontroli stwierdzono w dalszym ciągu niewystarczający poziom finansowania działalności URE, wpływający na możliwość skutecznej realizacji zadań w obszarze paliw ciekłych. Brak środków finansowych uniemożliwił niezbędne inwestycje w infrastrukturę IT, kluczową z punktu widzenia skuteczności działania URE w kontrolowanym zakresie. W toku konstruowania projektów budżetu na rok przyszły Prezes URE sygnalizował Ministrowi Finansów, że planowana wysokość finansowania będzie niewystarczająca dla sprawnego funkcjonowania URE.
W związku ze stwierdzoną nieprawidłowością NIK sformułowała uwagę (jako wniosek pokontrolny) dotyczącą konieczności dotrzymywania ustawowych terminów obowiązujących dla postępowań administracyjnych oraz wzmocnienia kontroli zarządczej nad procesem udzielania koncesji przez Prezesa URE.
Dokumenty kontroli udostępniane są na wniosek, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.